ลักษณะกลอนเพลงยาว

ตัวอย่างเพลงยาว

กลอนเพลงยาวเป็นกลอนที่บังคับบทขึ้นต้น
เพียง ๓ วรรค จัดเป็็นกลอนขึ้นต้นไม่เต็มบท  
ขึ้นต้นด้วยวรรครับในบทแรก ส่วนบทต่อๆไป
คงมี ๔  วรรคตลอด  สัมผัสเป็นแบบกลอนสุภาพ
ไม่จำกัดความยาวในการแต่ง แต่นิยมจบ
ด้วยบาทคู่ และต้องลงด้วยคำว่าเอย
จำนวนคำในวรรคอยู่ระหว่าง ๗-๙ คำ
วัตถุประสงคืสำคัญของเพลงยาวคือใช้เป็น
จดหมายโต้ตอบ ระหว่างชาย -หญิง เพลงยาว
ปรากฎขึ้นสมัยกรุงศรีอยุธยาตอนปลาย ได้แก
่เพลงยาวพระราชนิพนธ์ เจ้าฟ้าธรรมาธิเบศร์
ที่กล่าวกันว่าทรงนิพนธ์ให้แก่เจ้าฟ้าสังวาลย์

โดยเหตุที่วัตถุประสงค์สำคัญ
ของกลอนเพลงยาว คือใช้เป็นจดหมายรัก
และจบลงด้วยคำว่า"เอย"จึงเป็นที่มาของสำนวน
"ลงเอย" ในภาษาไทยหมายถึงการตกลงปลงใจ
ที่จะร่วมชีวิตคู่ ของ ชาย-หญิงส่วนชื่อ"เพลงยาว"
น่าจะเกิดจากเนื้อความของจดหมายแต่ละฉบับ
ที่มีขนาดยืดยาว หรืออีกประการหนึ่งอาจเกิดจาก
ระยะเวลา ในการผูกสมัครรักใคร่ และโต้ตอบ
จดหมายกันจน"ลงเอย"ใช้เวลานานก็เป็นได้

 อนึ่งอาจกล่าวได้ว่า "เพลงยาว"เป็นตัวการสำคัญ
ข้อหนึ่งที่ทำให้ผู้หญิงไทยสมัยก่อนไม่มีโอกาส
ได้รับการศึกษา เพราะผู้ใหญ่ไม่ส่งเสริม
เนื่องจากเกรงว่าเมื่ออ่านออกเขียนได้แล้ว
จะริ"เล่นเพลงยาว"และอาจก่อให้เกิดเรื่องราว
เชิงชู้สาวให้เป็นที่เสื่อมเสียวงศ์ตระกูล

ที่มา    สุภาพร  มากแจ้ง.กวีนิพนธ์ไทย.สำนักพิมพ์โอเดียนสโตร์ ๒๕๓๕

"ปางพี่มาดหมายสมานสุมาลย์สมร
ดังหมายดวงหมายเดือนดารากร
อันลอยพื้นอำพรโพยมพราย
แม้พี่เหิรเดินได้ในเวหาศ
ถึงจะมาดก็ไม่เสียซึ่งแรงหมาย
มิได้ชมก็พอได้ดำเนินชาย
เมียงหมายรัศมีพิมานมอง
นี่สุดหมายที่จะมาดสุมาลย์สมาน
สุดหาญที่เหิรเวหาศห้อง

ฯลฯ
อันสารบำราศบำรุงคิด
จารึกไว้โดยสุจริตสารพยายามตามสัตย็ปฏิญาณ
พอแจ้งการที่กำม์ในกายเอย
(เจ้าฟ้ากุ้ง )